Σπαστό ποδήλατο;

Όταν θέλεις γάτα, αλλά έχεις αλλεργία στις τρίχες της ή απλά σου τη σπάει να τις βρίσκεις πάνω στα έπιπλα και τα ρούχα σου, παίρνεις ως κατοικίδιο μια γάτα Sphynx. Σίγουρα δεν είναι ότι πιο όμορφο στο ζωικό βασίλειο και υπό συγκεκριμένο φωτισμό φαίνεται σα να σχεδιάζει τη δολοφονία σου. Δεν παύει όμως να είναι "ψιψίνα", να γουργουρίζει όταν τη χαϊδεύεις και να τρίβεται στα πόδια σου όταν θέλει την προσοχή σου, πράγματα που για πολύ κόσμο είναι αρκετά καλοί λόγοι ώστε ν' ανεχτούν ένα κατοικίδιο με εμφάνιση αποβολής gremlin. Έτσι, όταν θέλεις ποδήλατο αλλά ο διαθέσιμος χώρος στο σπίτι σου ή οι ανάγκες μετακίνησης σου επιβάλλουν κάτι που καταλαμβάνει τον ελάχιστο χώρο, κοιτάς για ένα σπαστό ποδήλατο. Μπορεί τα σπαστά ποδήλατα να μην είναι τόσο άσχημα όσο οι γάτες Sphynx, σίγουρα όμως δεν διαθέτουν την ομορφιά ενός στιλάτου Citybike, μιας ακριβής κούρσας ή ενός ποιοτικού hardtail. Εδώ η ομορφιά με την κλασική της έννοια θυσιάζεται στο βωμό της πρακτικότητας!

Γράφω τις ακόλουθες σειρές ως προαιρετική συνέχεια του άρθρου μου "Το πρώτο μου ποδήλατο (για μεγάλους!)", γιατί απ' όσους με ρωτούν κατά καιρούς τι ποδήλατο να αγοράσουν, δεν είναι λίγοι αυτοί που συνεχίζουν λέγοντας "έχω δει ένα ωραίο σπαστό στο τάδε μαγαζί και μου είπαν ότι είναι πολύ καλό για βόλτες, ποια είναι η γνώμη σου για τα σπαστά;". Επειδή το προφανές πολλές φορές δεν είναι αρκετό για να πάρει κανείς την σωστή απόφαση, ας το πάρουμε ανάποδα για να δούμε τι θυσιάζει ένα σπαστό (ή διπλωτό, αναδιπλούμενο ή πτυσσόμενο ποδήλατο) προκειμένου να χωρέσει εκεί που δεν μπορεί κανένα άλλο δίτροχο αδέλφι του:

  • Τροχοί: Όπως είχα αναλύσει σε παλαιότερη δοκιμή του A Bike+, "Όσο καλοσχεδιασμένο και αν είναι ένα αναδιπλούμενο/πτυσσόμενο ποδήλατο, ο παράγοντας που πάντα θα περιορίζει το πλήρως συμπτυγμένο του μέγεθος θα είναι η διάμετρός των τροχών του". Μεγαλύτεροι τροχοί ισούνται με καλύτερη κύλιση, περισσότερη σταθερότητα, υψηλότερες ταχύτητες και μακρύτερες αποστάσεις. Μικρότεροι τροχοι ισούνται με μικρότερο μέγεθος και γρηγορότερη επιτάχυνση, αλλά επίσης και με μειωμένη σταθερότητα και αυξημένη δυσκολία υπερπήδησης εμποδίων (δοκιμάστε ν' ανεβείτε ένα πεζοδρόμιο με τροχούς 26" και μετά με τροχούς 16", θα δείτε από μόνοι σας τη διαφορά). Υπάρχουν και αυτές οι ρημάδες οι παλιο-λακκούβες στην πόλη...
  • Κατασκευή πλαισίου: Ενώ σε ένα συμβατικό ποδήλατο πόλης το πλαίσιο αποτελείται από μεταλλικούς σωλήνες συγκολλημένους μεταξύ τους, στα σπαστά ποδήλατα το πλαίσιο αποτελείται επίσης από έναν, δύο ή τρεις συνδέσμους που επιτρέπουν την αναδίπλωση του ποδηλάτου. Μπορεί να είναι κάτι εξελιγμένο και ποιοτικό από ακριβό κράμα μετάλλου, ή κάτι τόσο κοινό και μπακαλίστικο όσο ο μεντεσές της εξώπορτας σας. Ίσως να μη θεωρείτε πως το ζήτημα της ακαμψίας του πλαισίου είναι κάτι που σας αφορά, αλλά φανταστείτε δύο αυτοκίνητα -το ένα συμβατικό, και το άλλο "κομμένο" στη μέση για να μπορεί να ξεχωρίσει σε δύο κομμάτια και να το παρκάρετε ευκολότερα. Ποιο νομίζετε ότι συμπεριφέρεται καλύτερα στο δρόμο; Ναι, υπάρχουν και σύνδεσμοι κορυφαίας ποιότητας όπως οι S&S, αλλά πρόκειται για διαφορετική περίπτωση και κοστίζουν από €300 έως €1.000 (μόνο οι σύνδεσμοι, όχι όλο το ποδήλατο!). Γενικά ότι κόψεις στα δύο, όπως και να το ενώσεις δεν είναι το ίδιο. Τέλος.
  • Γεωμετρία ποδηλάτου: Σε ένα συμβατικό ποδήλατο πλήρους μεγέθους, η γεωμετρία είναι προσαρμοσμένη στο σκοπό του και δίνεται προσοχή στην εργονομία. Σε ένα σπαστό ποδήλατο, η γεωμετρία μπορεί να είναι πολύ προσεγμένη αλλά στόχος της είναι κυρίως να εκμηδενίσει όσο μπορεί τις θυσίες που έχουν γίνει για χάρη της αναδίπλωσης. Δέχομαι ότι και πάλι ένα καλό σπαστό μπορεί να είναι πολύ ευχάριστο για τον αναβάτη του, αλλά το μούσι που σας πούλησαν ότι "δεν υστερεί σε τίποτα από ένα κανονικό ποδήλατο" καλά θα κάνετε να μη το χάψετε. Τα ποδήλατα αυτά δεν έχουν καν μεγέθη, δηλαδή το ίδιο ποδήλατο που καβαλά ο κ.Χ με ύψος 1.85 και βάρος 90 κιλά προσφέρεται και για την κα.Χ με ύψος 1.67 και βάρος 58 κιλά.
  • Περιορισμένη μετάδοση: Σε ένα συμβατικό ποδήλατο, ανεξαρτήτου οικονομικής κατηγορίας, απολαμβάνετε ένα πλήρες -ή σχεδόν πλήρες- φάσμα σχέσεων που κάνει τη βόλτα σας πιο ευχάριστη και λιγότερη κουραστική. Η συντριπτική πλειοψηφία των σπαστών ποδηλάτων δεν διαθέτει εμπρόσθιο εκτροχιαστή, και περιορίζεται σε 3, 6, 8 ή 9 σχέσεις μετάδοσης. Βγάλτε τις πολύ απότομες ανηφόρες από το μενού.
  • Περιορισμένη διάθεση ανταλλακτικών και αξεσουάρ: Οι ειδικές κατασκευές και τα ασυνήθιστα σχήματα που χαρακτηρίζουν τα περισσότερα σπαστά ποδήλατα, απαιτούν πολλές φορές και ειδικό περιφερειακό εξοπλισμό (αναλώσιμα, σχάρες, τσάντες κ.α.).

Δήλαδη είναι άχρηστα;

Για να μην παρεξηγηθώ, δεν προσπαθώ να πω ότι τα σπαστά ποδήλατα είναι άχρηστα. Ίσα-ίσα, είναι πολύ πρακτικά. Μερικά από αυτά μάλιστα είναι πραγματικά έργα τέχνης και επιδεικνύουν τεχνικές κατασκευής που θα ζήλευαν τα περισσότερα "κανονικά" ποδήλατα (δείτε για παράδειγμα το παρακάτω Brompton S-Type σε φινίρισμα raw lacquer). Ένα σπαστό ποδήλατο μπορεί μονίμως να "κοιμάται" στο πορτ-μπαγκάζ του αυτοκινήτου σας ή στην είσοδο του σπιτιού σας και να σας εξυπηρετεί σε καθημερινή βάση. Δεν είναι όμως το ποδήλατο του ποδηλάτη. Δεν πρέπει να το αγοράσετε επειδή βρίσκετε τη δυνατότητα αναδίπλωσης πολύ cool χωρίς όμως να ξέρετε αν τη χρειάζεστε αλλά σας είπαν ή υποθέσατε ότι τα κάνει όλα και συμφέρει. Αν το αγοράσετε, θα πρέπει να ξέρετε ότι παίρνετε πρωτίστως ένα "εργαλείο" μετακίνησης και μετά ένα μέσο ψυχαγωγίας ή άσκησης! Μην το πάρετε επειδή νομίσατε πως είναι μόδα, πάρτε το επειδή πραγματικά χρειάζεστε ένα σπαστό ποδήλατο!

Τι να προσέξω;

Σπαστό ποδήλατοΥπάρχουν σπαστά ποδήλατα που στοιχίζουν πολύ φθηνά, και άλλα που μπορούν να ξεπεράσουν κοστολογικά ένα mountain bike πλήρους ανάρτησης με υδραυλικά δισκόφρενα. Μέχρι ενός σημείου, ότι πληρώσετε παίρνετε. Φροντίστε να έχει αρκετές ταχύτητες ώστε να μπορείτε να ποδηλατήσετε στις διαδρομές που μετακινείστε, γιατί αν καταλήξετε να περπατάτε σπρώχνοντας το ποδήλατο δίπλα σας, δεν κάνατε καμία πρόοδο. Σιγουρευτείτε πως το βάρος του σπαστού σας είναι αρκετά χαμηλό ώστε να το σηκώσετε με σχετική ευκολία όπου χρειαστεί (π.χ. σκάλες) ακόμη και μετά από μια κουραστική μέρα στη δουλειά. Αν χρειάζεστε κάποιο πολύ συγκεκριμένο αξεσουάρ για το ποδήλατο σας, όπως π.χ. μια τσάντα μεγάλου όγκου για να κουβαλάτε τα ρούχα της δουλειάς ή τα ψώνια σας, σιγουρευτείτε ότι κάτι τέτοιο διατίθεται για το σπαστό της επιλογής σας ή ότι αν τοποθετήσετε κάτι που προσφέρει τρίτος κατασκευαστής, δε θα εμποδίζει την αναδίπλωση του. Ιδανικά θα πρέπει να το καβαλήσετε πριν την αγορά για να δείτε τη συμπεριφορά του. Το αστικό περιβάλλον είναι απρόβλεπτο και ο πλήρης, ανεμπόδιστος έλεγχος του ποδηλάτου σας κρίνεται απαραίτητος: Αν κάθε στροφή ή απότομο φρενάρισμα αποτελεί πρόκληση, ίσως να πρέπει να δοκιμάστε κάποιο άλλο ποδήλατο για να αποφύγετε μελλοντικά ατυχήματα.

  • Βρείτε το σπαστό ποδήλατο που σας αρέσει στους συνδέσμους του iCycling.gr
  • Επισκεφθείτε το Spasto.gr, ένα ελληνικό site ειδικά για σπαστά ποδήλατα.
  • Διαβάστε για το μικρότερο σπαστό ποδήλατο της αγοράς, A Bike+